قال رسول الله صلی الله علیه و سلم:«من کان له سعة و لم یضحّ فلا یقربن مصلانا» رواه احمد، و ابن ابی شیبه، و الحاکم و قال صحیح الاسناد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرموده اند: کسی که مال داشته و قربانی برایش واجب شود اما قربانی نکند به مصلّی ما نزدیک نشود. و در حدیثی دیگر میفرمایند: خیار امتی یضحون و شرار امتی لایضحون. یعنی بهترین امت من کسانی هستند که قربانی میکنند و بدترین امت من کسانی هستند که قربانی نمیکنند. و در حدیثی دیگر فرموده اند: ألا اِن الاضحیة من الاعمال المنجیة، تنجی صاحبها من شر الدنیا و الاخرة. یعنی آگاه باشید که قربانی کردن از اعمال نجات دهنده است، صاحبش را از شر دنیا و آخرت نجات میدهد.

احکام قربانی:


قربانی در اصطلاح و عرف بر ذبح کردن حیوانی بخاطر تقرب الی الله باشد اطلاق میشود. قربانی یکی از شعائر اسلام و عبادتی مهم است که از زمان حضرت آدم علیه السلام شروع شده است و بعد از حضرت آدم، هر قوم و ملتی دارای یک نوع قربانی بوده اند، حتی حضرت ابراهیم فرزند خویش را جهت قربانی به خدمت خداوند عرضه داشت و رسول اکرم نیز مأمور به ذبح کردن شدند. خداوند متعال او را در سوره کوثر خطاب قرار داده میفرماید: فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ یعنی پس، نماز بخوان برای پروردگارت و ذبح کن. مراد از نماز، نماز عید است و مراد از ذبح قربانی است. رسول اکرم صلی الله علیه و سلم مدت «10» سال در مدینه مقیم شدند در تمام این ده سال قربانی میکردند. قربانی کردن ثواب بسیاری دارد. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرموده اند: در روزهای قربانی بعد از انجام عبادات فریضه، هیچ عبادتی این قدر مقبول و پسندیده در درگاه الهی نیست و پیش از رسیدن قطرات خون قربانی به زمین، مقبول درگاه پروردگار میگردد، لذا با شور شوق و با دل پر وسعت قربانی کنید. و نیز رسول اکرم صلّی الله علیه و سلّم فرموده اند: به اندازه موهای مذبوحه قربانی ثواب داده میشود. پس این سنت ابراهیمی و شرع محمدی را با شوق زیاد و اخلاص دل باید اداء کرد. چون در جایی که به دستور خداوند متعال باشد به خاطر رضای او نه تنها مال بلکه جان خود را قربانی کنیم.



دعای هنگام ذبح قربانی:


شخصی که طریقه ذبح کردن قربانی را میداند بهتر آن است که خودش ذبح کند و اگر نمیدانست کسی را دستور دهد و خود او نیز حاضر باشد. در وقت ذبح قربانی پیشانی آن را به طرف قبله نموده و «بسم الله الرحمن الرحیم » گفته و ذبح نماید و بعد از ذبح قربانی این دعا را بخواند: «الّلهُمَّ تَقَبَّلْهُ مِنِّیْ کَما تَقَبَّلْتَ مِنْ حَبِیْبِکَ مُحَمَّد صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ وَ مِنْ خَلِیْلِکَ اِبْراهِیْمَ عَلَیْهِ السَّلام» یا میتواند این دعا را بخواند: «اللّهُمَّ هذا مِنْکَ وَ لَکَ اَنَّ صَلاتِیْ وَ نُسُکِیْ وَ مَحْیایَ وَ مَماتِیْ للهِ رَبِّ العالَمِیْنَ، اللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنْ فَلانِ ابنِ فَلان...»



درباره فضیلت قربانی کردن:


از حضرت علی کرّم الله وجهه چنین روایت شده است: کسی که برای خرید قربانی از منزل خارج شود برای هر قدم او «10» حسنه نوشته و از او «10» سیئه (بدی) محو شده و برای او «10» درجه زیاد میشود و هر وقتی که با فروشنده قربانی، صحبت میکند کلام او مثل تسبیح محسوب میشود و زمانی که پول قربانی را میدهد برابر هر درهم آن خداوند «700» حسنه به وی عطاء مینماید و زمانیکه حیوان را به قصد ذبح کردن در زمین بگذارد یعنی رو به قبله بکند، کل مخلوقات خداوندی به وی طلب آمرزش میکنند و هر وقتی که خون قربانی را به زمین جاری کرد خداوند متعال عوض هر قطره خون آن «10» فرشته وکیل میکند که برای آن تا روز قیامت طلب آمرزش کنند و هر وقتی که گوشت قربانی را تکه تکه کند گویا اینکه در مقابل هر لقمه گوشت، بنده ای از اولاد اسماعیل علیه السلام را آزاد کرده است.



از چند نوع حیوان قربانی کردن جائز است:


از سه نوع حیوان میتوان برای قربانی استفاده کرد: 1- شتر 2- گاو، گاومیش 3- گوسفند، بز. نر و ماده اینها بر صحت قربانی شدن هیچ گونه تأثیری ندارد ولی در شتر و گاو نوع ماده آن افضل است و در گوسفند نر آن برتر از ماده است. گوسفند و بز برای یک نفر کافی است گرچه بزرگ و چاق باشد اما گاو گاومیش و شتر برای یک نفر تا هفت نفر کفایت میکند.



آیا ذبح کردن قربانی در روز اول یا روزهای دوم و سوم فرقی دارند:


بله. بنا به گفته پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم، ایام ذبح قربانی سه روز است و پر ثواب ترین آن، روز اول قربانی است. ذبح قربانی در روز اول فضیلت بیشتری دارد نسبت به روز دوم و روز دوم نیز نسبت به روز سوم از فضیلت بیشتری برخوردار است. در این سه روز از زمان طلوع فجر روز دهم تا غروب روز سوم عید میتوان ذبح انجام داد.



زمان قربانی کردن:


در مکانی که نماز عید اقامه نمیشود، از زمان طلوع فجر دهم ذی الحجه و در مکانی که نماز عید اقامه میشود بعد از اقامه نماز عید قربان شروع میشود.
توجه: در جائیکه نماز عید خوانده میشود قبل از نماز عید ذبح قربانی جائز نمیباشد. چنانچه کسی قبل از خواندن نماز عید قربانی خود را ذبح کند باید قربانی خود را اعاده نماید.



ذبح قربانی به چه کسی واجب میگردد:


به هر شخص مسلمان (زن و مرد) ساکن در شهر و روستا که دارای «20» مثقال طلا و یا «140» مثقال نقره و یا اموالی معادل قیمت یکی از آنها باشد ذبح قربانی واجب میشود. البته مسکن، اثاثیه منزل و مایحتاج اصلی جزو این اموال محسوب نمیگردد. در مورد طلا و نقره، مستعمل و غیر مستعمل بودن آنها فرقی با هم ندارند.



حکم گوشت قربانی:


هر شخصی که قربانی میکند میتواند گوشت قربانی را برای خودش نگه داشته و یا به کس دیگری صدقه نماید. اما افضل آن است که گوشت قربانی به سه قسمت تقسیم نموده، یک سوم آن را صدقه دهد و یک سوم آن را به دوستان و خویشاوندان ضیافت دهد و یک سوم آن را ذخیره کند و اگر همه گوشت قربانی را صدقه داده و یا اینکه همه گوشت قربانی را ذخیره نماید، جائز میباشد. اما اگر شخص قربانی کننده، خانواده ای پر جمعیت داشته باشد، در اینصورت میتواند گوشت را صدقه نداده و در منزل خود برای مصرف اهل خانواده اش صرف نماید. اگر چنانچه گوشت قربانی نذری باشد مثلاً برخودش قربانی واجب نبوده است به علت نذر کردن بر خود واجب گردانیده باشد، در اینصورت نمیتواند از آن گوشت برای خود و اهل خانواده اش صرف کند بلکه باید به اشخاص فقیر صدقه دهد. فروختن گوشت قربانی کاملاً حرام است.



حیوان قربانی چه شرایطی باید داشته باشد:


گوسفند و بز یکسال تمام داشته باشد و اگر گوسفندی شش ماه تمام و به هفت ماهگی داخل شده باشد اما از لحاظ جثه بگونه ای که تشخیص آن در میان گوسفندان یک ساله مشکل و یا نا ممکن باشد قربانی کردن آن نیز صحیح خواهد بود. در مورد گاو و گاومیش دو (2) سال تمام داشته و به سن سه سالگی داخل شده باشد. در مورد شتر پنج (5) سال تمام داشته و به شش سالگی داخل شده باشد.



پوست قربانی را چه باید کرد:


پوست قربانی صدقه داده میشود و یا از آن آلاتی مانند مشک، غربال یا فرش پوستی (یعنی از پوست به عنوان فرش) و غیره در خانه مورد استفاده قرار میگیرد. یا میتوان آن را به چیزی که باقی مانده و از آن استفاده میشود تبدیل نمود.



قربانی کردن مرغ یا خروس:


اگر شخصی بعلت ناتوانی مالی نتواند حیوانی بخرد ذبح کردن مرغ و خروس برای آن مکروه تحریمه میباشد.



چه معایبی مانع از صحت قربانی شدن حیوان میشود:


1- کور بودن حتی یک چشم یا بیش از یک سوم
2- لاغر بودن به حدی که استخوانهایش مغز نداشته باشد
3- بریده بودن گوش و دم بیش از یک سوم
4- مریض بودن
5- خلقتا گوش نداشتن حتی یک گوش
6- نداشتن دندان به حدی که نتواند علف بخورد
7- نداشتن بینی
8- پوسیده و خشک شدن پستان
9- نداشتن پستان
10- حیوانی که قادر به شیر دادن بچه اش نباشد
11- کور بودن دو چشم و پستان گاو و شتر
12- کور بودن یک چشم و پستان گوسفند
13- حیوانی که به غیر از مدفوع چیز دیگری نمیخورد
14- گاوی که زبانش بریده شده باشد
15- گاوی که زبان نداشته باشد اما در مورد گوسفندان اینچنین نیست
16- لنگ بودن به حدی که نتواند به محل کشتار برود
17- خنثی بودن (دو جنسه بودن)
18- حیوانی که شاخش شکسته و به مخ رسیده باشد



آیا در ذبح گاو و شتر هفت نفر شریک شوند جائز است:


بله، در گاو و شتر اگر هفت نفر شریک شوند جائز است ولی باید نیت و مقصد همه رضای خدا باشد و سهم هر یک، از یک هفتم کمتر نباشد و اگر شرکاء از هفت نفر هم کمتر باشد جائز است.



خوردن چند چیز از حیوان ذبح شده حرام است:


حَرامٌ مِنَ المَذْبُوحِ عَشْرٌ تَجَنَّبُوا
حَیَاءٌ وَ دُبُرٌ وَ المَرَارَةُ تَنَبَّهوا
وَ عَظْمٌ وَ نُخَاعُ الصُلْبِ وَ الدَّمِ مَثَانَة
وَ خُثَیً وَ الذَّکَرِ وَ الغُدَدِ یَا تَذَکَّرُوا.



از حیوان ذبح شده 10 چیز حرام است که از آن اجتناب کنید
1ـ فرج یعنی شرمگاه ماده. 2ـ دبر شرمگاه عقب حیوان که به آن مقعد نیز میگویند. 3ـ مرارة یعنی کیسه ی صفراء. 4ـ استخوان. 5ـ نخاع و مغز ستون فقرات. 6ـ خون. 7ـ مثانه. 8ـ خایه یا بیضه. 9ـ ذکر یعنی شرمگاه نر. 10ـ غده ها.



آیا ذبح گوسفند آبستن (باردار) جائز است:


اگر وقت ولادت نزدیک باشد، ذبح آن مکروه است.